درك تفاوت بین شهروندی دوگانه و شهروندی دوم بسیار مهم است. علی‌رغم اینكه این دو مفهوم مشابه به‌نظر می‌رسند، حقوق و وضعیت قانونی متفاوتی را برای دارنده آن‌ها فراهم می‌کنند. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید تا مفهوم شهروندی دوم و دوگانه و مزایای آن‌ها را با هم بررسی كنیم.
شهروندی دوگانه
این نوع شهروندی فرض می‌كند كه قراردادی در مورد تابعیت دوگانه بین دو كشور منعقد شده است. دارندگان چنین ویژگی می‌توانند كشوری را كه می‌خواهند در آن خدمت اجباری سربازی را انجام دهند (در صورت وجود داشتن) انتخاب كنند و فرزندانشان در بدو تولد امتیاز آن‌ها را به ارث ببرند.
شهروندی دوگانه (چند تابعیتی) به این معنا است كه یك فرد مجرد به‌طور قانونی توسط مقامات مربوطه به‌عنوان شهروند دو (یا چند) كشور به‌طور همزمان شناخته می‌شود و در حقوق و مسئولیت‌های شهروندان هر كشور شریک خواهد بود..
بعضی كشورها تابعیت دوگانه را مجاز نمی‌دانند و قوانین كشورهایی كه این كار را می‌كنند، متفاوت است. در ادامه بعضی از الزاماتی را كه ممكن است برای دریافت شهروندی دوگانه نیاز به رخ دادن داشته باشند، ذكر كرده‌ایم:
- والدین كودك تابعیت متفاوتی دارند.
- مرزهای ایالتی آن کشور تغییر كرده است.
- فرد مهاجرت كرده است.
- یك كودك توسط یك فرد خارجی به فرزندی پذیرفته شده است.
- فرد به علت بازگشت به وطن، این نوع تابعیت را دریافت کرده است.
شهروندی دوم
زمانی از این اصطلاح استفاده می‌شود كه شخص دارای پاسپورت دو (یا چند) كشور بدون شناسایی متقابل توسط مقامات مربوطه، از حقوق یا تعهدات شخصی در رابطه با دولت (یا دولت‌های) دیگر برخوردار است.
هر یك از كشورها فقط تابعیت صادرشده توسط خود را به رسمیت می‌شناسند و تابعیت صادرشده توسط كشور (یا كشورهای دیگر) را قبول ندارند. اغلب مقامات كشور اصلی شهروندی تا زمانی كه قوانین آن‌ها چنین افشاگری را ایجاب نكند، حتی نمی‌دانند كه شهروند آن‌ها تابعیت دیگری نیز دارد.
به‌عنوان مثال شهروندی دوم را می‌توان از طریق برنامه‌های سرمایه‌گذاری به‌دست آورد. در حالی كه شرایط سخت‌تری برای شهروندی دوگانه اعمال می‌شود.
مزایای شهروندی دوگانه
فردی كه تابعیت دوگانه دارد، دارای تمام حقوق هر دو کشور است اما نمی‌تواند همزمان از این حقوق استفاده كند. زیرا آن‌ها فقط در كشور محل اقامت اعمال می‌شوند.
برای مثال چنین نوع شهروندی به دارنده آن حق دریافت حقوق بازنشستگی یا سایر مزایا را در هر دو كشور نمی‌دهد و او فقط در كشور محل اقامت فعلی خود می‌تواند از آن استفاده کند.
با این‌حال حقوق دیگری نیز وجود دارند كه می‌توان در هر دو كشور به‌طور همزمان از آن‌ها استفاده كرد، مثل شركت در انتخابات. در عین حال، شهروندهای دوگانه معمولا نمی‌توانند شغل‌های انتخابی داشته باشند یا به‌عنوان قاضی، پلیس، خدمات امنیتی یا در دفتر دادستانی خدمت كنند.
از مزایای شهروندی دوگانه می‌توان به حق تردد آزادانه بین دو كشور بدون ویزا، انجام تجارت در هر دو كشور و درخواست كمك دیپلماتیك از نمایندگان هر دو كشور در زمانی كه آن‌ها در كشور ثالث حضور دارند، اشاره كرد.
اگر بخواهیم از تعهدات آن‌ها بگوییم، آن‌ها در رابطه با هر دو کشور اعمال شده و در كشورهای محل اقامت لازم الاجرا می‌شوند. به‌عنوان مثال یك شهروند دو تابعیتی روسیه و تاجیكستان كه در روسیه اقامت دارد، باید مالیات بپردازد و در ارتش خدمت كند.
اگر فرد دو تابعیتی به تاجیكستان نقل مكان كند، دیگر در روسیه مالیات نمی‌پردازد اما ملزم به پرداخت مالیات در تاجیكستان است. البته در صورت گذراندن خدمت سربازی اجباری در روسیه از خدمت سربازی اجباری معاف خواهند شد.
مزایای شهروندی دوم
میلیون‌ها نفر برای استفاده از مزایای مختلف، از جمله موارد ذكر شده در زیر، شهروندی دوم را دریافت كرده‌اند:
- سفر آزادانه به سراسر جهان
- كار و تحصیل در كشورهایی كه معاهدات مربوطه را با كشور مبدا شخص امضا كرده‌اند.
- داشتن یك كشور برای بازگشت، در صورت بی‌ثباتی در كشور مبدا خود
- توانایی انتخاب شهروندی برای فرزندان خود
- برخورداری از مزایای تامین اجتماعی در هر دو كشور
- افتتاح حساب و انجام تجارت در خارج از كشور
- سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی استراتژی مالیاتی خود طبق قوانین كشور شهروندی دوم
معایب شهروندی دوم، شامل امكان ثبت‌نام در خدمت سربازی اجباری در هر دو كشور (بسته به كشورهای درگیر) و محدودیت در فرصت‌های شغلی است. زیرا اكثر كشورها به دارندگان تابعیت دوم اجازه نمی‌دهند كه مناصب دولتی بالایی داشته باشند.
